Sự khác biệt giữa CEX và DEX: Hiểu rõ hai mô hình sàn giao dịch tiền mã hoá

CEX (Sàn giao dịch tập trung) và DEX (Sàn giao dịch phi tập trung) đều là nền tảng kết nối người mua và người bán để thực hiện các giao dịch tiền mã hoá. Tuy nhiên, cả hai có cơ chế hoạt động hoàn toàn khác nhau. CEX được vận hành bởi một tổ chức duy nhất kiểm soát toàn bộ hệ thống, trong khi DEX hoạt động thông qua các hợp đồng thông minh (smart contract) trên blockchain mà không cần cấp phép từ bất kỳ cơ quan nào. Mặc dù một tổ chức hoặc dự án có thể thiết lập và duy trì DEX, nền tảng này vẫn có thể tự vận hành độc lập miễn là người dùng tiếp tục cung cấp thanh khoản. Đặc biệt, để sử dụng DEX, người dùng chỉ cần có ví tiền điện tử và một số tài sản crypto, không yêu cầu đăng ký tài khoản hay xác minh danh tính do tính chất phi tập trung của nó.

CEX mang đến nhiều ưu điểm nổi bật cho người dùng như hệ thống hỗ trợ khách hàng chuyên nghiệp, giao diện thân thiện và dễ sử dụng, đặc biệt phù hợp với người mới. Các sàn giao dịch tập trung còn cung cấp tính thanh khoản cao hơn và khả năng chuyển đổi giữa tiền pháp định và tiền mã hoá một cách thuận tiện. Tuy nhiên, CEX cũng tồn tại những hạn chế như phí giao dịch thường cao hơn, nguy cơ bảo mật khi người dùng phải từ bỏ quyền kiểm soát tiền của mình và giao cho sàn quản lý. Điểm yếu này đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho người dùng khi một số CEX phá sản trong năm 2022, khiến nhiều nhà đầu tư mất trắng tài sản.

Ở chiều ngược lại, DEX mang đến lợi thế vượt trội về quyền tự chủ tài sản, khi người dùng luôn nắm giữ quyền kiểm soát tiền của mình thông qua các ví phi tập trung. Ngoài ra, DEX còn bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư của người dùng tốt hơn, đồng thời giảm thiểu rào cản gia nhập thị trường khi không yêu cầu quy trình KYC phức tạp. Tuy nhiên, DEX hiện tại vẫn còn một số hạn chế như giao diện thường phức tạp hơn đối với người mới và thiếu các cổng chuyển đổi tiền pháp định thuận tiện. Điều này khiến việc nạp và rút tiền pháp định trở nên khó khăn hơn so với các sàn CEX, đòi hỏi người dùng phải có kiến thức kỹ thuật nhất định để sử dụng hiệu quả.