"Vị vua đã chết, Vị vua sống mãi" - Sự thay đổi của Memecoin Launchpad trên Solana

Tại Cung điện Versailles ở Pháp, tuyên ngôn vào ngày 10 tháng 5 năm 1774 vang lên: "Vua đã chết, vua sẽ sống mãi." Louis XV vừa mới qua đời, các quý tộc ngay lập tức chuyển sang vị vua mới. Đây không phải là sự lạnh lùng, mà là sự thể hiện của bản năng sinh tồn.

Người Pháp hiểu rõ bản chất của quyền lực: quyền lực không thuộc về bất kỳ ai, nó chảy như nước, tìm kiếm những bình chứa mới. Tuyên ngôn này không phải là sự thương tiếc, mà là sự công nhận đối với các nhà cầm quyền mới. Những vị vua ngày nào có thể trở thành chú thích lịch sử trong chớp mắt, sự thay thế đến nhanh chóng, tàn nhẫn và không thể tránh khỏi.

Quyền lực cần sự thờ ơ này. Đế chế nổi lên trên nền tảng của tổ tiên, những người cai trị mới kế thừa ngai vàng cũ, cứ thế mà luân phiên. Hiện nay, nền tảng phát hành memecoin trên chuỗi Solana đang diễn ra nghi thức cổ xưa này.

Nhà lãnh đạo trước đây Pump.fun cách đây một tháng còn nắm giữ 88% thị phần, giờ chỉ còn 13%. Thách thức mới Let'sBONK đã chiếm 86% thị trường.

!7388151

Đây không chỉ là một biểu hiện khác của sự biến động trong thế giới tiền điện tử, mà còn là một trường hợp điển hình của sự sụp đổ của đế chế: khi mà sự chú ý, cái hào thành cuối cùng, bị bỏ qua, thì ngay cả lợi thế tiên phong lớn nhất cũng sẽ biến mất trong chớp mắt.

Sự trỗi dậy của đế chế Pump.fun

Để hiểu sự suy giảm của Pump.fun, trước tiên cần hiểu sức mạnh của nó trong quá khứ. Vào tháng 1 năm 2024, ba thanh niên trong độ tuổi 20 đã ra mắt nền tảng này, lật đổ logic phát hành meme coin: "Tải lên một bức ảnh, đặt tên, chỉ cần nhấn vài lần, bạn có thể phát hành một đồng coin, chi phí chưa đến 2 đô la, không cần bất kỳ mã lập trình nào."

Nó đáp ứng một khát khao cơ bản: biến những thứ "vô giá trị" thành những thứ "có giá trị". Trong thế giới tiền điện tử, đây không phải là một ảo tưởng, mà là một mô hình kinh doanh. Đến tháng 1 năm 2025, Pump.fun đã tạo ra hơn 458 triệu đô la doanh thu, hàng ngày có hàng nghìn đồng coin mới ra mắt, doanh thu cao điểm trong một ngày vượt 7 triệu đô la.

Điều quan trọng hơn là nó đã giành được chiến trường chú ý, trở thành biểu tượng của văn hóa memecoin Solana. Trên Crypto Twitter, việc phát hành đồng tiền mặc định là sử dụng Pump.fun. Nó không chỉ chiếm lĩnh cơ sở hạ tầng mà còn kiểm soát quyền ngôn ngữ văn hóa.

Tuy nhiên, bi kịch bắt đầu từ một trong những "tính năng đổi mới" của nó: livestream. Ban đầu được thiết kế để cho người phát hành token quảng bá đồng tiền trước ống kính, nhưng tình hình nhanh chóng đi lệch hướng. Bắt đầu từ tháng 11 năm 2024, để thu hút sự chú ý, có người đã thực hiện những hành động cực đoan trong livestream: giả vờ tự sát, đe dọa tự tử, ngược đãi động vật, thậm chí có người dùng vị thành niên cầm súng bắn đạn ghém đe dọa gia đình, chỉ để đẩy giá đồng tiền lên.

Pump.fun buộc phải ngừng chức năng phát sóng trực tiếp một cách khẩn cấp, nhưng danh tiếng đã bị tổn hại. Doanh thu trong tuần giảm mạnh 66%, dư luận phản ứng mạnh mẽ, đối thủ bắt đầu lợi dụng cơ hội. Đứng trước sự sụt giảm doanh thu và áp lực cạnh tranh, Pump.fun đã đưa ra quyết định dường như khôn ngoan nhưng thực chất lại chí mạng: phát hành token (ICO) để tự cứu.

ICO lần này về mặt kỹ thuật được coi là thành công: huy động 500 triệu đô la từ hơn 10.000 ví trong vòng 12 phút, cộng thêm 700 triệu đô la từ đợt gọi vốn riêng. Nhưng khi phân tích sâu sẽ phát hiện một số vấn đề: hơn 200 ví đã đạt giới hạn 1 triệu đô la, 340 người mua đầu tiên chiếm 60% thị phần. Tất cả các token được bán đều được mở khóa hoàn toàn, chỉ đặt ra giới hạn chuyển khoản từ 48 đến 72 giờ.

Giá token ban đầu tăng 75% lên 0,007 đô la, nhưng sự nhiệt tình nhanh chóng suy giảm. Trong vài tuần, giá giảm 60%, liên tục lập đáy mới, thể hiện xu hướng điển hình của "xoáy tử". Kinh tế token cũng rất quyết liệt, chỉ 33% được phân bổ cho công chúng và đầu tư tư nhân, 67% do nhóm dự án kiểm soát, và thời gian phân bổ không rõ ràng.

Mặc dù người dùng đã tạo ra gần 750 triệu đô la doanh thu cho nền tảng, nhưng không có phần thưởng cộng đồng ngay lập tức; trong khi đó, các nhà đầu tư tư nhân đã bán ra 160 triệu đô la token trên sàn giao dịch, gây áp lực bán lớn.

Cây rơm cuối cùng là việc đồng sáng lập Alon Cohen công khai tuyên bố rằng airdrop đã được cam kết lâu dài "sẽ không xảy ra trong tương lai có thể thấy được". Trong nhiều tháng, dự án đã ám chỉ rằng phần thưởng sắp phát sẽ "dồi dào hơn bất kỳ ai trong ngành", tạo ra sự kỳ vọng lớn trên thị trường. Vào thời điểm niềm tin của cộng đồng yếu nhất, họ lại thông báo hủy bỏ airdrop. Giá token đã giảm 15% trong vòng 24 giờ.

Sự trỗi dậy của Bonk

Khi Pump.fun liên tiếp mắc sai lầm, Let'sBONK đang âm thầm xây dựng mọi thứ mà đối thủ thiếu: sự minh bạch, định hướng cộng đồng và giao tiếp rõ ràng.

Hiện tại, doanh thu hàng ngày của Let'sBONK đã đạt 1.3 triệu đô la Mỹ, trong khi Pump.fun chỉ đạt 254 nghìn đô la Mỹ, chênh lệch gấp 5 lần. Tính theo năm, doanh thu một tháng của Let'sBONK cao tới 434.92 triệu đô la Mỹ, trong khi Pump.fun là 267.25 triệu đô la Mỹ.

!7388153

Từ mức gần như bằng không vào tháng Năm, đến tháng Bảy ổn định vượt mốc doanh thu hàng ngày một triệu đô la, doanh thu của Let'sBONK đã tăng lên một cách ổn định. Trong khi đó, doanh thu của Pump.fun đã từ đỉnh điểm hơn 7 triệu đô la vào tháng Một giảm mạnh, rơi về mức của tháng Chín năm 2024.

Kể từ ICO, giá trị vốn hóa của token PUMP đã giảm 60%, trong khi BONK thì tương đối ổn định, giữ vốn hóa ở mức 2,1 tỷ USD. Let'sBONK sẽ sử dụng 1% doanh thu hàng tuần để mua lại BONK, hỗ trợ cho token sinh thái có nền tảng trước khi nền tảng ra đời.

Kinh tế chú ý

Pump.fun đã chiếm ưu thế nhờ hiệu ứng mạng: các nhà phát triển phát hành token ở đó vì các trader có mặt ở đó; các trader có mặt ở đó vì những memecoin hot nhất đều ra mắt ở đó. Hiệu ứng flywheel này càng quay càng nhanh, dường như không thể ngăn cản.

Nhưng sự chú ý là mong manh. Nó không giống như những bức tường thành của doanh nghiệp truyền thống - quy mô kinh tế, chi phí chuyển đổi, rào cản quản lý - chỉ cần lòng tin một khi bị sụp đổ, tâm trí người dùng sẽ ngay lập tức tan vỡ. Một sự cố trực tiếp khiến người dùng có lý do để thử nghiệm các nền tảng thay thế. Let'sBONK ngay lập tức trở thành lựa chọn "sạch", một nền tảng không có gánh nặng lịch sử.

Điều này giống như khi Myspace thua Facebook vào những năm trước. Myspace có tính năng và quy mô, nhưng lại thua trong câu chuyện văn hóa. Facebook trở thành nền tảng của "người dùng thực", trong khi Myspace trở thành biểu tượng của thông tin rác, giao diện lộn xộn và sự bị gạt ra ngoài lề. Nhận ra nguy cơ sinh tử, Pump.fun đã phát động một cuộc chiến phản công gần như tuyệt vọng.

Đầu tiên, họ đã nâng tỷ lệ mua lại token từ 25% doanh thu hàng ngày lên 100%. Mặc dù điều này có nghĩa là khoảng 254.000 USD mỗi ngày sẽ được sử dụng cho việc mua lại, cao hơn nhiều so với 13.000 USD mỗi ngày của Let'sBONK (chỉ chiếm 1%), nhưng cũng đại diện cho việc Pump.fun đã sử dụng toàn bộ doanh thu để mua lại, thay vì để phát triển nền tảng.

Thứ hai, họ đã triển khai một chương trình khuyến khích kéo dài 30 ngày, thưởng cho các token PUMP dựa trên hoạt động giao dịch. Tuy nhiên, phản hồi ban đầu cho thấy chiến lược này không làm thay đổi tình thế cạnh tranh.

Vấn đề không nằm ở cấp độ chiến thuật, mà là ở cấp độ chiến lược. Dù có bao nhiêu chương trình mua lại hay khuyến khích, cũng không thể lấy lại niềm tin đã mất, cũng không thể thu hút lại sự chú ý của người dùng đã chuyển đi.

Cơ chế thưởng của Pump.fun chỉ xoay quanh khối lượng giao dịch, trong khi Let'sBONK đã xây dựng một hệ thống thưởng sinh thái thực sự gắn kết với lợi ích của người dùng.

Chương trình thưởng BONK cho phép người dùng khóa tài sản từ 6 đến 12 tháng, nhận phần chia sẻ doanh thu từ hệ sinh thái các sản phẩm như BonkBot, BonkSwap theo tỷ lệ. Thời gian khóa càng lâu, hệ số càng cao. Sản phẩm hoạt động càng tốt, người dùng nhận được càng nhiều lợi nhuận. Đây không phải là "chi tiền để người khác giao dịch", mà là "trả tiền để người dùng cùng xây dựng".

Người dùng (bao gồm cả các bên dự án) có thể nhận được "Bonk điểm" thông qua việc giao dịch, mua hoặc phát hành token. Những điểm này dự kiến sẽ có thể đổi lấy hàng hóa hoặc quyền lợi trong tương lai, nhằm khuyến khích sự tham gia tích cực hơn. Trải nghiệm phát triển theo cách game hóa khiến người dùng cảm thấy họ đang tham gia vào một sứ mệnh lớn hơn.

Khi Pump.fun vẫn đang tìm hiểu về ICO và việc airdrop bị hoãn, Let'sBONK đã cung cấp cho người dùng cốt lõi một hệ thống thưởng có cấu trúc. Trong thế giới tiền điện tử, vốn luôn chảy về phía những cơ chế khuyến khích tốt hơn.

!7388154

Bức tranh lớn hơn

Trong các ngành công nghiệp truyền thống, các nhà lãnh đạo thị trường thường có thể ngồi vững trên ngai vàng hàng chục năm. General Motors thống trị ngành sản xuất ô tô suốt nửa thế kỷ, IBM nắm giữ thị trường tính toán doanh nghiệp gần như cũng lâu như vậy. Tuy nhiên, trong thị trường kỹ thuật số, chi phí chuyển đổi của người dùng gần như bằng không, vị thế thống trị có thể biến mất chỉ trong vài tháng.

Có một cuộc điều tra tiết lộ rằng đồng sáng lập của Pump.fun, Dylan Kerler, đã từng tham gia vào một vụ lừa đảo "thổi giá và bán tháo" vào năm 2017 - chính là hành vi mà Pump.fun tuyên bố sẽ loại bỏ. Trong một ngành công nghiệp dựa trên lòng tin và meme, sự sụp đổ của uy tín đồng nghĩa với một cuộc khủng hoảng sinh tồn.

Sự thành công của Let'sBONK không phải vì họ xây dựng một sản phẩm tốt hơn về cơ bản, mà là vì họ đã thâm nhập thị trường vào thời điểm danh tiếng của Pump.fun yếu nhất. Trong nền kinh tế chú ý, thời điểm thường quan trọng hơn công nghệ.

Logic thắng thua của hiệu ứng mạng bắt đầu đảo ngược. Một khi người dùng bắt đầu chuyển sang Let'sBONK, bánh đà đã từng giúp Pump.fun nổi bật cũng bắt đầu quay ngược lại. Các nhà phát triển đi theo các nhà giao dịch, các nhà giao dịch đuổi theo các dự án nóng nhất, tốc độ giảm của nền tảng cũng theo đó mà tăng nhanh.

Pump.fun còn cơ hội lật ngược tình thế không? Mặc dù thị phần đã giảm mạnh, nhưng nó vẫn chưa đến mức phải rời bỏ.

Họ thực sự có một số lợi thế: 1,2 tỷ đô la tài trợ đã giúp họ có thêm thời gian và cũng cung cấp cho họ vốn để thử nghiệm và vượt qua đối thủ. Nền tảng của họ đã từng hỗ trợ hàng trăm ngàn lần phát hành dự án mà không bị sập - điều này đặc biệt quan trọng trong môi trường mà các nền tảng mới khác dễ dàng gặp sự cố dưới áp lực cao. Ngay cả khi thị phần giảm, họ vẫn có doanh thu hàng ngày vượt quá 250.000 đô la, gần 100 triệu đô la mỗi năm, cộng với lượng dự trữ tài chính khổng lồ, nền tảng vẫn vững chắc.

Họ là người tiên phong trong lĩnh vực này. Việc biến phát hành coin từ lập trình thành thao tác chỉ cần vài cú nhấp chuột đã giúp họ giành được nhận thức thương hiệu lâu dài. Lợi thế ra mắt không phải là điều có thể nói là không còn.

Những động thái gần đây cũng cho thấy họ không từ bỏ: Pump.fun 2.0 đã thêm tính năng cập nhật dữ liệu thời gian thực và giao dịch một chạm; tỷ lệ mua lại đã tăng lên 100%; khởi động các chương trình khuyến khích người dùng. Đây không phải là tư thế nhận thua, mà là một sự phản công.

Tình huống có khả năng xảy ra nhất không phải là thất bại hoàn toàn, mà là sự phân mảnh của thị trường. Trong lĩnh vực tiền điện tử, rất ít khi xuất hiện những kẻ độc quyền vĩnh viễn. Khả năng cao hơn là Let'sBONK trở thành nền tảng chính, chiếm ưu thế về số lượng phát hành và doanh thu, trong khi Pump.fun chuyển mình thành một nền tảng ngách với người dùng trung thành, chiếm lĩnh một vị trí bằng giao diện, chức năng hoặc hệ sinh thái.

Nhưng để thực sự lật ngược tình thế, Pump.fun không chỉ cần giải quyết các vấn đề kỹ thuật hoặc dựa vào việc chi tiền để giữ chân người dùng, mà còn phải tái xây dựng lòng tin và chiếm lĩnh lại văn hóa. Điều này có nghĩa là cần phải thực hiện một cấu trúc kinh tế token minh bạch, lấy cộng đồng làm trung tâm, thậm chí có thể cần phải thay đổi hoàn toàn ban lãnh đạo để hoàn toàn thoát khỏi những tranh cãi trong quá khứ.

Triều đình Pháp từ lâu đã hiểu một chân lý: khi một vị vua mất đi tính hợp pháp, dù có nhiều vàng bạc và nghi thức cũng không thể lấy lại được sự tôn nghiêm. Chỉ có người cai trị mới mới có thể giành lại sự tôn trọng của những người đã cũ. Đôi khi, vì sự tiếp nối của vương quốc, vương miện phải được truyền cho người mới.